Sunu 4: Elections in the Kingdom with Lysanne Charles

On March 17, the Netherlands will elect their next parliament and on March 19 Curacao will do the same. In this part 1 Marlon Reina discusses the elections in the Netherlands with Lysanne Charles of the party Bij1 and with Ian van der Kooye of Kleur de Kamer.

Deze episode is tweetalig, Nederlands met Engels.

 

Sunu 3: Miedu ku Albert Schoobaar Part 2 & Karnaval

 Siman pasá Marlon Reina a papia ku Albert Schoobaar tokante nan miedu, i podisé e miedu mas grandi di Kòrsou: hamber. E siman aki e kombersashon ta sigui, ku mas atenshon na e papel ku nan mes ke i por tuma den futuro. Pasombra mester atendé ku miedu, trouma i tur otro kos ku ta stroba nos desaroyo.

Komo ku e siman aki Kòrsou lo a selebrá Karnaval, Marlon Reina ta puntra nos deklamadó Crisen Schorea, ku ta sosiólogo tambe, kiko e ta pensa di e ponensia ku ora di karnaval si, nos por traha huntu, tuma inisiativa i organisá na grandi.

Sunu 2: Miedu ku Albert Schoobaar. Part 1

 Pa e di dos episodio di Sunú Marlon Reina su invitado ta Albert Schoobaar, aktor, direktor i eskritor di teater. Tema di e episodio ta Miedu. Huntu nan ta enfrentá nan mes miedunan i ta filosofiá tokante e miedunan di Kòrsou.

Aki dos siman den Parti 2 Schoobaar i Reina lo elaborá kon nan ta mira futuro.
Danki tambe na partisipashon di Marielle da Costa Gomez i Crisen Schorea.

Sunu 1 NL: Aangenaam!

 Marlon Reina wil met zijn podcast onze naakte waarheid onder ogen zien om samen vooruit te gaan.

Met interviews, gedichten en muziek behandelen we de culturele, sociale en politieke ontwikkeling van ons land.
In deze aflevering #1, Aangenaam!, maak je kennis met de podcast en met Marlon Reina, met medewerking van Lutsel Reina, Judith Heerenveen, Marielle da Costa Gomez i Crisen Schorea

Sunu 1: Sera Konosí

 Marlon Reina su podcast ta invitá ‘Ban biba ku nos bèrdat i edifiká nos pais.

Ku entrevista, poema i musika nos lo trata nos pais su desaroyo kultural, sosial i politiko.
Den episidio #1, Sera Konosí bo ta sera konosí ku e podcast i ku Marlon Reina, ku partisipashon di Lutsel Reina, Judith Heerenveen, Marielle da Costa Gomez i Crisen Schorea.

Marlon Reina wil met zijn podcast onze naakte waarheid onder ogen zien om samen vooruit te gaan.
Met interviews, gedichten en muziek behandelen we de culturele, sociale en politieke ontwikkeling van ons land.
In deze aflevering #1, Aangenaam!, maak je kennis met de podcast en met Marlon Reina, met medewerking van Lutsel Reina, Judith Heerenveen, Marielle da Costa Gomez i Crisen Schorea.

  

 Presenting: My Podcast Sunú 

Sunú is a Podcast in Papiamentu and Dutch by Marlon Reina, dealing with the cultural, social and political development of Curaçao and the Dutch Kingdom.

After a couple of years without publishing here, as blogs are not 'the way' anymore, I decided to share what I have been doing lately here. 

Check it here.

Tula, Historia Kompartí.

Eksposishon obra di arte moderno pa rekordá e Lantamentu di katibu di 17 ougὺstus 1795.
Eksposishon na Villa Maria (Van den Brandhofstraat, Skalo) te 14 novèmber 2017.

E lantamentu di katibu na aña 1795 bou di guia di Tula, sin duda ta un di e puntonan sentral den memoria di Kòrsou. P'esei den tempu di awe, mester di representashonnan visual pa laga e historia aki keda bibu pa generashonnan nobo. Curator Josee Thissen-Rojer di e eksposishon, a splika ku esei ta un di e motibunan ku a aserká un total di 14 artista visual pa krea nan ekspreshon artístiko pa Tula, Historia Kompartí. Komo un hende ku stima historia i herensia kultural di un banda, i arte moderno na otro banda, mi a sali kas hopi ansioso pa wak kiko mentenan den 2017 a hasi ku e historia importante aki di 1795.

'Tula mester bira un héroe pa tur hende na Kòrsou. Pa tur gremio.’ Esaki sigun Charles Dorego, sosial geógrafo ku a publiká ‘ Sklabitut i Rebelion 1795’ ku a sirbi komo inspirashon pa e artistanan. Ora referí na hasi Tula un héroe pa tur hende na Kòrsou, mayoria lo pensa mesora riba koló: Tula mester bira un héroe pa tantu blanku komo pretu. Esei sigur. Anto arte moderno por yuda ku esei.
Pero loke mas mi ta spera ta ku e obranan di arte moderno aki, lo konektá diferente generashon tambe. Generashonnan nobo por sera konosí ku balor i nifikashon di e Lantamentu di 1795 mirando e obranan aki. Obranan ku no solamente por siña nan kos nobo, pero ku ta hasi e preguntanan di awe tokante e historia di ayera.

Does this frame make me look heroic? E leshi aki ta laga mi parse un héroe? E pregunta aki Omar Kuwas su obra ta hasi. Nos ta mira un hòmber, un hóben adulto den un leshi, ku algun atributo manera un arma ku nos lo a yama típiko pa un héroe. Pero tambe ta mira atributo ku por pone bo duda manera un kos pa puiru kara. Nos idea di un héroe ta hopi definí: un hòmber grandi, fuerte, semper bunita koló skur. Kuwas ta obligá nos enfrentá e tipo di prehuisionan aki ku su obra. Ken ta un héroe di bèrdat i ken no? Kada artista a basa su obra riba un etapa di e lucha. Omar Kuwas su inspirashon ta e momento ku Van Westerholt a debilitá e lucha kreando divishon den e luchadónan, ku a resultá den traishon na final. Awor nos awe na 2017. Ken lo tin kurashi? Anto ta esun ku ke bringa so ta un héroe? Òf esun ku pensa bon kiko ta kumbiní e i su yunan, ta e héroe di bèrdat? Esun ku di niun manera no parse loke sigun nos ta un héroe? I teniendo kuenta ku e título, Does this frame make me look heroic? heroismo ta un kos di aparensia so awe? E preguntanan aki Kuwas su bunita potrèt a lanta den mi, mustrando riba relevansha di e eksposishon aki.

Tin mas obra ku mi ke menshoná. Giovani Zanolino por ehèmpel a krea Mercier Today. Su homenahe na Louis Mercier, un di e lidernan di e lantamentu. Zanolino a potretá Mercier manera un gueriero di awe, den un ambiente di mondi, den e kolónan di bandera franses. Esaki ta un héroe di Kòrsou di kua mester respetá su desendensia franses. Lucha pa libertat ta un lucha mundial.

Ritual pa union i forsa ta un bunita instalashon di Ellen Spijkstra basa riba e rito di ‘awa di huramentu.’ Na Santa Krus e luchadónan sklabisá ta reuní i bebe ‘awa di huramentu’ pa krea determinashon i union pa nan lucha. Ellen Spijkstra a pone un potrèt na muraya di un hòmber bebiendo for di un kalbas i su dilanti un sorto di krus, formá pa hopi figura den forma di kalbas trahá di piedra. Manera un altá pa sigui resa. Determinashon i union, te ainda Kòrsou ta roga p’é.

Philip Rademaker, sigun mi promé impreshon ta hisa pone Tula den Ridderzaal na Den Haag ku su obra Gritu Muda. Promé ku por a bishitá e eksposishon dia 3 di òktober, señor Max Elstak di Plataforma di Sklabitut i Herensia di Sklabitut a splika a mata Tula e dia aki na 1795, i kon a laga eksponé su kabes di kap riba un staka. Rademaker a skohé pa eksponé e kabes di Tula gritando den e kolónan di bandera Hulandes. E palabranan ‘Rood, wit blauw, Oranje Curacao’ den e pintura a laga mi interpretá e kolónan kòrá, blanku i blou komo bandera di Hulanda. Asina mi a mira den e e obra ku ta mustra Reino Hulandes kompleto riba e bos aki ku a silensiá. Pero den e splikashon di Philip Rademaker, por lesa ku e kolónan ta para pa opreshon i e teksto ta mustra riba nos aktitut sumiso. No ta Hulanda so, ta nos mes tambe ta laga silensiá e bos di Tula.

Lo ta hopi bon si hopi hende na Kòrsou bishitá e eksposishon Tula, Historia Kompartí. P'esei mi no ta bai trata tur e 14 obranan. Mester bai wak ku propio wowo.
Por último mi ke menshoná e obra To lose the battle but to win the war. Ailsa Anastasia a piki simia na Ser’i Neger, kaminda e bataya mas fuerte den e lantamentu a tuma lugá lagando bastante luchadó morto. E simianan ta simbolisá e luchadó. A pone nan den algun baki di glas ku ta simbolisá e opstákulonan ku nan a haña den nan kaminda. Sigun Ailsa Anastasia, ora e simia haña bon tera, nan lo brota, pero hopi biaha tin kos ta stroba. E luchadónan di bèrdat a pèrdè e bataya na  Ser’i Neger, pero nos pueblo a gana e guera al final. Awor kon nos mes ta atendé ku nos luchanan di awe? Kon nos ta duna por ehèmpel hóbennan ku ta mira kos otro for di nos, e bon tera pa nan ideanan, talento i vishonnan krese i kristalisá?

Tula, Historia Kompartí mester krea diálogo den sosiedat pa trata e inkietutnan aki. Esaki ta e inspirashon pa awe di e lucha pa libertat ku Tula a guia.
Banda di esnan menshoná tin tambe obranan di: Giovanni Abbath, Suzette Apostel, Carl Ariza, Avantia Damberg, Didi Dometilie, Ariadne Faries, Johana Franco Zapata, Garrick Marchena, Ashley Mauricia.

E eksposishon ta habri tur fin di siman, djabierne pa djadumingu di 9.00 or mainta pa 4.00 or di atardi te ku 14 novèmber, ku eksepshon di 13pa 15 òktober. Entrada ta grátis.

Marlon Reina

True nation building, possible in a 'colonized' Curacao?

Melissa F. Weiner, Associate Professor of Sociology at the College of the Holy Cross addresses methods to decolonize educational systems, using her studies in the Netherlands as examples. And she is convinced when students are not engaged in their education, it reflect a disconnect between their culture and reality and the educational curriculum and environment.

Antonio Carmona Baez, Assistant Professor of Social Sciences at University of Puerto Rico uses the political and economic reality of Puerto Rico to address issues of decolonizing efforts and in nation building practices. One condition for a decolonized society he points out is the development of an authentic local economy.




Weiner and Carmona Baez were special guest at the Tertulia 'Nation Building in a Decolonized Perspective: Academics as Activists', organized by the Library and research Centre of the University of Curacao and Unesco.

Sandew Hira over Decolonizing The Mind en Curaçao

Sandew Hira van het International Institute for Scientific Research was op Curaçao voor een reeks lezingen en gespreken en om een samenwerking te tekenen met de Fundashon Museo Tula. Samen met Museo Tula zal er gewerkt aan het bestrijden van mentale slavernij, Decolonizing the Mind.

Ik sprak met Sandew over de basisprincipes van Decolonizing the Mind en over zijn kijk op Curaçao. 

Waarom Döne Fil mijn Roze Lieverdje is

De Roze Lieverdje 2014 word 14 februari uitverkozen in Amsterdam. Op deze manier eert Groen Links Amsterdam mensen die zich hebben ingezet voor de HLBT emancipatie in de stad. Ik was ook ooit genomineerd en deze keer kon er weer gestemd worden op vier kandidaten.  Döne Fil kreeg mijn stem, al heb ik waardering voor alle vier de genomineerden.

Ik heb Döne leren kennen als een krachtige, soms stille maar zeker wijze vrouw. Tot drie keer aan toe gaf ze gehoor  aan een vraag van me met haar verhaal een activiteit waar ik betrokken bij was op te luisteren, De eerste keer was op een avond met persoonlijke verhalen van Pink Stage, onze ontmoetingsavond voor HLBT-ers in de Bijlmer. Op dat moment was Döne nog aardig fragiel, bijna timide.

De tweede keer dat Döne met mij samenwerkte was toen mijn vriendin en collega Ramona Pikeur in Den Bosch de Coming Out dag organiseerde voor de Antilliaanse stichting Nos Baranka, 11 oktober vorig jaar. Döne reisde helemaal naar Den Bosch om haar verhaal te delen met een voornamelijk Antilliaans/ Surinaams publiek, die ondanks eventuele religieuze verschillen door haar verhaal geraakt werden. Ze werd een van de sterren van de avond.

De laatste keer presenteerde Döne niet alleen haar persoonlijke levensverhaal, maar ook haar visie op HLBT emancipatie in Nederland in het Engels aan studenten van de Amerikaanse uitwisselingsprogramma SIT. Ze hingen aan haar lippen.

Zo is Döne uitgegroeid tot de dame die voor mij dus deze Roze Lieverdje verdient. Als moslima van Turkse afkomst neemt ze risico’s in het zo openlijk naar voren komen als lesbische vrouw. Als moslim HLBT activiste vecht ze in de steeds islamofobischer wordende homo-emancipatie wereld voor haar recht haar eigen culturele religieuze eigenheid te bewaren. Ik herken me in haar, ze inspireert me en ze geeft hoop voor de toekomst.

Jammer dat er moet worden gekozen, want ik heb iets met alle genomineerden en dat wilde ik niet onvermeld laten. Irene Hemelaar van ProGay steunde meteen onze initiatieven voor Roze Zondag op Kwakoe en steunde ons altijd met haar aanwezigheid. Willie Elshorst heb ik nog niet mee samengewerkt maar reken op zijn adviezen nu we in onze Antilliaanse/ Arubaanse gemeenschap met onze religieuze leiders het dialoog aan willen gaan over seksuele diversiteit.

En toen mijn vriend en collega Jerry Haime voor zijn initiatief voor hiv positieve allochtonen HLBT- ers Postive Tribe, een foto sessie hield verscheen Lady Galore in al haar glorie om dat initiatief te steunen. Bijzondere mensen. Dank jullie wel.

Marlon Reina

Raymi Sambo, Izaline Calister en ook Collin Edson in Bijlmer Parktheater in oktober

Oktober 2013 is een bijzondere maand voor theater liefhebbers die affiniteit hebben met Curaçao. Naast producties met gevestigde namen als Raymi Sambo en Izaline Calister kan er ook genoten worden van het debuut van de performer Collin Edson. Geboren op Curaçao,  meer dan vijftien jaar werkend in Amsterdam heeft hij vorig jaar eindelijk de stap genomen zijn theatrale carrière echt serieus te nemen. Luister in dit interview hoe dat proces is gegaan. Een proces dat resulteert in de prachtige voorstelling Kompas waarin Collin Edson zingt en diverse personages speelt: een steward op Schiphol, een jong meisje, de carnavalvierende Marelva en vele anderen. En toeval of niet, Izaline Calister en Raymi Sambo zijn twee van de collega artiesten die hem inspireren.

Donderdag 10 oktober, 20.00 uur.

Collin Edson speelt Kompas

Een muziek theaterstuk over keuzes, de weg kwijt zijn, lef, Curaçao en het leven.

Donderdag 17 oktober, 20.00 uur
Het Volksoperahuis met Tambú, a Freedom Song.
Muziektheatervoorstelling over slavernij en vrijheid met o.a. Izaline Calister en andere artiesten uit Curaçao.

Vrijdag 18 oktober, 20.00 uur
Raymi Sambo's VIG speelt Op zoek naar Oom Tom

Drie acteurs zijn elkaars helden, en elkaars concurrenten. Hoe eindigt dit spectaculaire zoektocht naar de beste zwarte acteur voor de rol van een slaaf? 

www.bijlmerparktheater.nl

020- 311 39 33

Anton de Komplein 240. Amsterdam Zuidoost

Mosa Nena van vlees en bloed

Prachtige muzikale voorstelling Geen Liefde Zonder Vrijheid van Izaline Calister.
Gezien op de Parade in Amsterdam.

Tambú klanken en een strijkkwartet. In een interview bij Radio Bos di Sabana in Amsterdam vertelde Izaline Calister dat die combinatie prachtig klonk in de nummers die ze zong in haar voorsteling Geen Liefde Zonder Vrijheid. Ik kon me er iets bij voorstellen en ging het horen op de Parade. Natuurlijk had ze niet gelogen. Zowel een mooie wals als Atardi als een swingend seú klonken als nooit tevoren op deze manier. In Geen Liefde Zonder Vrijheid slaat de bekende Leyenda di Buchi Fil nieuwe wegen in. En niet alleen muzikaal.

De Mosa Nena die we hierin leren kennen is eindelijk een vrouw van vlees en bloed, een echt mens. Niet alleen een object van verlangen van de shon en de bomba aan de ene kant en de aan de andere kandt de grote liefdesobject van Buchi Fil. Niet dat het prachtige gedicht van Pierre Lauffer uit 1964 niet meerdere lagen kent. Maar alle lagen hierin betreffen een mannelijk perspectief. Pierre Lauffer was toen al een rebelse man. Als lid van de zogenaamde licht gekleurde nette mensen groep uit de stad- zijn moeder is van deels Joodse afkomst- trapte hij tegen veel zere benen aan door over het leven van de gewone zwarte man te dichten en erger nog vrijuit de liefde te verklaren aan mooie zwarte vrouwen. Zijn gedicht over de trotse tot slaaf gemaakte Buchi Fil, die weigerde te buigen voor de onmenselijkheden van de slavernij is een klassieker geworden op Curacao. Het gedicht vertelt ook de belevingen van de opzichter bomba Yendi en de witte slaveneigenaar de shon. Beide verlangen ook naar Nena, en alleen door haar te verkopen aan een ‘kapitein die spoedig zal uitvaren’ lukt het hun Buchi Fil te breken. Mosa Nena als middel om Fil kapot te maken.

Ik leerde de legende kennen via de ook al klassieke Balada di Buchi Fil van Ced Ride uit de jaren zeventig, op muziek gezet door de Salsbach Jazz trio in de jaren zestig. De eerste theatervoorstelling geïnspireerd op het gedicht die ik zag was een mooie gestileerde creatie van Rafa Rosario in 1998. In 2005 op Curacao was er weer een voorstelling hierop gebaseerd en hierin vroeg de maker Giovanni Abbath zich af hoe het Mosa Nena moest zijn vergaan. Haar verdriet was onmenselijk maar welke keuzes ze daarna maakte zien we hier niet op toneel. Izaline Calister kruipt voor het eerst helemaal in de huid van Mosa Nena en laat haar in haar nummer Lamento di Mosa Nena uit 2006 de dood verkiezen boven het verder leven zonder haar geliefde, dezelfde keuze die Buchi Fil maakte.

Met deze verwachting ging ik opgewonden naar de voorstelling Geen Liefde Zonder Vrijheid. Calister heeft in het jaar van 150 jaar afschaffing van slavernij de samenwerking opgezocht met Het Volksopera Huis die eerder heeft samengewerkt met Curacaose muzikanten en theatermakers. Hieruit is een prachtige muzikale voorstelling ontstaan, die ontroerd op meerdere manieren. Over de muziek vertelde ik eerder. Het Dudok strijkorkest nam de Europese klassieke kant voor haar rekening en de vertrouwde percussionisten Roel Calister en Vernon Chatlein zorgden voor de Afrikaanse ritme en geluid, gebruikmakend van meerdere instrumenten. Calister zingt zoals we van haar gewend zijn, maar als Mosa Nena komt er echt acteren aan te pas.

Mosa Nena is een vrouw, die op het beste manier dat ze kon overleefde op de plantage Kenepa. Via haar ogen zien we de aankomst van Buchi Fil op de plantage. Geen liefde op het eerste gezicht zoals je verwacht gezien Buchi Fil hiervoor vooral als stoere bink werd neergezet. Vooral de body builder die de hoofdrol kreeg in een studentenfilm uit 2008 -waarmee vier Antilliaanse studenten afstudeerden aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht- bevestigde dit. Nee, deze Mosa Nena had al een leven, en vermoedde dat de komst van deze trotse intrigrerende man voor problemen zou kunnen zorgen. Die komen er natuurlijk, maar ook de onvermijdelijke liefde. Dit keer maakt Mosa Nena eigen keuzes hierin tot ze de slachtoffer word van de wraakgevoelens van de witte shon en diens vrouw en van bomba Yendi. Ze word gevangen genomen, ze word verkocht en dezelfde dag nog op een schip gezet richting een ander eiland met grote suikerplantages. Maar dan nog is deze Mosa Nena een vrouw van vlees en bloed. Die niet alleen maar oneindig lijdt aan haar verdriet, maar ook kracht kan putten uit de liefde van Buchi Fil en uit de wijsheden die ze samen hebben gedeeld.

Geen Liefde Zonder Vrijheid? Klopt de titel wel dacht ik dan eerst. Maar tijdens het applaus komt alles op zijn plek. Een lach en een traan, is het cliché die hier van toepassing is. De tekstschrijver Jef Hofmeister ontroert omdat we eindelijk de stem van Mosa Nena goed kunnen horen. De regisseur Kees Scholten die ook meespeelt laat ons meerdere keren lachen als we via zijn vondsten soms de absurditeit van macht en machtsmisbruik zien en de jonge dansers van Untold laten de boel swingen als het moet.

Ga het zien.

Nog twee dagen.

Dinsdag 20 augustus
18.45
20.15
21.45

Woensdag 21 augustus
19.15
20.45
22.15

http://www.deparade.nl/programma/theater/