Thursday, October 05, 2017

Tula, Historia Kompartí.

Eksposishon obra di arte moderno pa rekordá e Lantamentu di katibu di 17 ougὺstus 1795.
Eksposishon na Villa Maria (Van den Brandhofstraat, Skalo) te 14 novèmber 2017.

E lantamentu di katibu na aña 1795 bou di guia di Tula, sin duda ta un di e puntonan sentral den memoria di Kòrsou. P'esei den tempu di awe, mester di representashonnan visual pa laga e historia aki keda bibu pa generashonnan nobo. Curator Josee Thissen-Rojer di e eksposishon, a splika ku esei ta un di e motibunan ku a aserká un total di 14 artista visual pa krea nan ekspreshon artístiko pa Tula, Historia Kompartí. Komo un hende ku stima historia i herensia kultural di un banda, i arte moderno na otro banda, mi a sali kas hopi ansioso pa wak kiko mentenan den 2017 a hasi ku e historia importante aki di 1795.

'Tula mester bira un héroe pa tur hende na Kòrsou. Pa tur gremio.’ Esaki sigun Charles Dorego, sosial geógrafo ku a publiká ‘ Sklabitut i Rebelion 1795’ ku a sirbi komo inspirashon pa e artistanan. Ora referí na hasi Tula un héroe pa tur hende na Kòrsou, mayoria lo pensa mesora riba koló: Tula mester bira un héroe pa tantu blanku komo pretu. Esei sigur. Anto arte moderno por yuda ku esei.
Pero loke mas mi ta spera ta ku e obranan di arte moderno aki, lo konektá diferente generashon tambe. Generashonnan nobo por sera konosí ku balor i nifikashon di e Lantamentu di 1795 mirando e obranan aki. Obranan ku no solamente por siña nan kos nobo, pero ku ta hasi e preguntanan di awe tokante e historia di ayera.

Does this frame make me look heroic? E leshi aki ta laga mi parse un héroe? E pregunta aki Omar Kuwas su obra ta hasi. Nos ta mira un hòmber, un hóben adulto den un leshi, ku algun atributo manera un arma ku nos lo a yama típiko pa un héroe. Pero tambe ta mira atributo ku por pone bo duda manera un kos pa puiru kara. Nos idea di un héroe ta hopi definí: un hòmber grandi, fuerte, semper bunita koló skur. Kuwas ta obligá nos enfrentá e tipo di prehuisionan aki ku su obra. Ken ta un héroe di bèrdat i ken no? Kada artista a basa su obra riba un etapa di e lucha. Omar Kuwas su inspirashon ta e momento ku Van Westerholt a debilitá e lucha kreando divishon den e luchadónan, ku a resultá den traishon na final. Awor nos awe na 2017. Ken lo tin kurashi? Anto ta esun ku ke bringa so ta un héroe? Òf esun ku pensa bon kiko ta kumbiní e i su yunan, ta e héroe di bèrdat? Esun ku di niun manera no parse loke sigun nos ta un héroe? I teniendo kuenta ku e título, Does this frame make me look heroic? heroismo ta un kos di aparensia so awe? E preguntanan aki Kuwas su bunita potrèt a lanta den mi, mustrando riba relevansha di e eksposishon aki.

Tin mas obra ku mi ke menshoná. Giovani Zanolino por ehèmpel a krea Mercier Today. Su homenahe na Louis Mercier, un di e lidernan di e lantamentu. Zanolino a potretá Mercier manera un gueriero di awe, den un ambiente di mondi, den e kolónan di bandera franses. Esaki ta un héroe di Kòrsou di kua mester respetá su desendensia franses. Lucha pa libertat ta un lucha mundial.

Ritual pa union i forsa ta un bunita instalashon di Ellen Spijkstra basa riba e rito di ‘awa di huramentu.’ Na Santa Krus e luchadónan sklabisá ta reuní i bebe ‘awa di huramentu’ pa krea determinashon i union pa nan lucha. Ellen Spijkstra a pone un potrèt na muraya di un hòmber bebiendo for di un kalbas i su dilanti un sorto di krus, formá pa hopi figura den forma di kalbas trahá di piedra. Manera un altá pa sigui resa. Determinashon i union, te ainda Kòrsou ta roga p’é.

Philip Rademaker, sigun mi promé impreshon ta hisa pone Tula den Ridderzaal na Den Haag ku su obra Gritu Muda. Promé ku por a bishitá e eksposishon dia 3 di òktober, señor Max Elstak di Plataforma di Sklabitut i Herensia di Sklabitut a splika a mata Tula e dia aki na 1795, i kon a laga eksponé su kabes di kap riba un staka. Rademaker a skohé pa eksponé e kabes di Tula gritando den e kolónan di bandera Hulandes. E palabranan ‘Rood, wit blauw, Oranje Curacao’ den e pintura a laga mi interpretá e kolónan kòrá, blanku i blou komo bandera di Hulanda. Asina mi a mira den e e obra ku ta mustra Reino Hulandes kompleto riba e bos aki ku a silensiá. Pero den e splikashon di Philip Rademaker, por lesa ku e kolónan ta para pa opreshon i e teksto ta mustra riba nos aktitut sumiso. No ta Hulanda so, ta nos mes tambe ta laga silensiá e bos di Tula.

Lo ta hopi bon si hopi hende na Kòrsou bishitá e eksposishon Tula, Historia Kompartí. P'esei mi no ta bai trata tur e 14 obranan. Mester bai wak ku propio wowo.
Por último mi ke menshoná e obra To lose the battle but to win the war. Ailsa Anastasia a piki simia na Ser’i Neger, kaminda e bataya mas fuerte den e lantamentu a tuma lugá lagando bastante luchadó morto. E simianan ta simbolisá e luchadó. A pone nan den algun baki di glas ku ta simbolisá e opstákulonan ku nan a haña den nan kaminda. Sigun Ailsa Anastasia, ora e simia haña bon tera, nan lo brota, pero hopi biaha tin kos ta stroba. E luchadónan di bèrdat a pèrdè e bataya na  Ser’i Neger, pero nos pueblo a gana e guera al final. Awor kon nos mes ta atendé ku nos luchanan di awe? Kon nos ta duna por ehèmpel hóbennan ku ta mira kos otro for di nos, e bon tera pa nan ideanan, talento i vishonnan krese i kristalisá?

Tula, Historia Kompartí mester krea diálogo den sosiedat pa trata e inkietutnan aki. Esaki ta e inspirashon pa awe di e lucha pa libertat ku Tula a guia.
Banda di esnan menshoná tin tambe obranan di: Giovanni Abbath, Suzette Apostel, Carl Ariza, Avantia Damberg, Didi Dometilie, Ariadne Faries, Johana Franco Zapata, Garrick Marchena, Ashley Mauricia.

E eksposishon ta habri tur fin di siman, djabierne pa djadumingu di 9.00 or mainta pa 4.00 or di atardi te ku 14 novèmber, ku eksepshon di 13pa 15 òktober. Entrada ta grátis.


Marlon Reina

Wednesday, June 07, 2017

True nation building, possible in a 'colonized' Curacao?


Melissa F. Weiner, Associate Professor of Sociology at the College of the Holy Cross addresses methods to decolonize educational systems, using her studies in the Netherlands as examples. And she is convinced when students are not engaged in their education, it reflect a disconnect between their culture and reality and the educational curriculum and environment.






Antonio Carmona Baez, Assistant Professor of Social Sciences at University of Puerto Rico uses the political and economic reality of Puerto Rico to address issues of decolonizing efforts and in nation building practices. One condition for a decolonized society he points out is the development of an authentic local economy.




Weiner and Carmona Baez were special guest at the Tertulia 'Nation Building in a Decolonized Perspective: Academics as Activists', organized by the Library and research Centre of the University of Curacao and Unesco.