Mosa Nena van vlees en bloed

Prachtige muzikale voorstelling Geen Liefde Zonder Vrijheid van Izaline Calister.
Gezien op de Parade in Amsterdam.

Tambú klanken en een strijkkwartet. In een interview bij Radio Bos di Sabana in Amsterdam vertelde Izaline Calister dat die combinatie prachtig klonk in de nummers die ze zong in haar voorsteling Geen Liefde Zonder Vrijheid. Ik kon me er iets bij voorstellen en ging het horen op de Parade. Natuurlijk had ze niet gelogen. Zowel een mooie wals als Atardi als een swingend seú klonken als nooit tevoren op deze manier. In Geen Liefde Zonder Vrijheid slaat de bekende Leyenda di Buchi Fil nieuwe wegen in. En niet alleen muzikaal.

De Mosa Nena die we hierin leren kennen is eindelijk een vrouw van vlees en bloed, een echt mens. Niet alleen een object van verlangen van de shon en de bomba aan de ene kant en de aan de andere kandt de grote liefdesobject van Buchi Fil. Niet dat het prachtige gedicht van Pierre Lauffer uit 1964 niet meerdere lagen kent. Maar alle lagen hierin betreffen een mannelijk perspectief. Pierre Lauffer was toen al een rebelse man. Als lid van de zogenaamde licht gekleurde nette mensen groep uit de stad- zijn moeder is van deels Joodse afkomst- trapte hij tegen veel zere benen aan door over het leven van de gewone zwarte man te dichten en erger nog vrijuit de liefde te verklaren aan mooie zwarte vrouwen. Zijn gedicht over de trotse tot slaaf gemaakte Buchi Fil, die weigerde te buigen voor de onmenselijkheden van de slavernij is een klassieker geworden op Curacao. Het gedicht vertelt ook de belevingen van de opzichter bomba Yendi en de witte slaveneigenaar de shon. Beide verlangen ook naar Nena, en alleen door haar te verkopen aan een ‘kapitein die spoedig zal uitvaren’ lukt het hun Buchi Fil te breken. Mosa Nena als middel om Fil kapot te maken.

Ik leerde de legende kennen via de ook al klassieke Balada di Buchi Fil van Ced Ride uit de jaren zeventig, op muziek gezet door de Salsbach Jazz trio in de jaren zestig. De eerste theatervoorstelling geïnspireerd op het gedicht die ik zag was een mooie gestileerde creatie van Rafa Rosario in 1998. In 2005 op Curacao was er weer een voorstelling hierop gebaseerd en hierin vroeg de maker Giovanni Abbath zich af hoe het Mosa Nena moest zijn vergaan. Haar verdriet was onmenselijk maar welke keuzes ze daarna maakte zien we hier niet op toneel. Izaline Calister kruipt voor het eerst helemaal in de huid van Mosa Nena en laat haar in haar nummer Lamento di Mosa Nena uit 2006 de dood verkiezen boven het verder leven zonder haar geliefde, dezelfde keuze die Buchi Fil maakte.

Met deze verwachting ging ik opgewonden naar de voorstelling Geen Liefde Zonder Vrijheid. Calister heeft in het jaar van 150 jaar afschaffing van slavernij de samenwerking opgezocht met Het Volksopera Huis die eerder heeft samengewerkt met Curacaose muzikanten en theatermakers. Hieruit is een prachtige muzikale voorstelling ontstaan, die ontroerd op meerdere manieren. Over de muziek vertelde ik eerder. Het Dudok strijkorkest nam de Europese klassieke kant voor haar rekening en de vertrouwde percussionisten Roel Calister en Vernon Chatlein zorgden voor de Afrikaanse ritme en geluid, gebruikmakend van meerdere instrumenten. Calister zingt zoals we van haar gewend zijn, maar als Mosa Nena komt er echt acteren aan te pas.

Mosa Nena is een vrouw, die op het beste manier dat ze kon overleefde op de plantage Kenepa. Via haar ogen zien we de aankomst van Buchi Fil op de plantage. Geen liefde op het eerste gezicht zoals je verwacht gezien Buchi Fil hiervoor vooral als stoere bink werd neergezet. Vooral de body builder die de hoofdrol kreeg in een studentenfilm uit 2008 -waarmee vier Antilliaanse studenten afstudeerden aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht- bevestigde dit. Nee, deze Mosa Nena had al een leven, en vermoedde dat de komst van deze trotse intrigrerende man voor problemen zou kunnen zorgen. Die komen er natuurlijk, maar ook de onvermijdelijke liefde. Dit keer maakt Mosa Nena eigen keuzes hierin tot ze de slachtoffer word van de wraakgevoelens van de witte shon en diens vrouw en van bomba Yendi. Ze word gevangen genomen, ze word verkocht en dezelfde dag nog op een schip gezet richting een ander eiland met grote suikerplantages. Maar dan nog is deze Mosa Nena een vrouw van vlees en bloed. Die niet alleen maar oneindig lijdt aan haar verdriet, maar ook kracht kan putten uit de liefde van Buchi Fil en uit de wijsheden die ze samen hebben gedeeld.

Geen Liefde Zonder Vrijheid? Klopt de titel wel dacht ik dan eerst. Maar tijdens het applaus komt alles op zijn plek. Een lach en een traan, is het cliché die hier van toepassing is. De tekstschrijver Jef Hofmeister ontroert omdat we eindelijk de stem van Mosa Nena goed kunnen horen. De regisseur Kees Scholten die ook meespeelt laat ons meerdere keren lachen als we via zijn vondsten soms de absurditeit van macht en machtsmisbruik zien en de jonge dansers van Untold laten de boel swingen als het moet.

Ga het zien.

Nog twee dagen.

Dinsdag 20 augustus
18.45
20.15
21.45

Woensdag 21 augustus
19.15
20.45
22.15

http://www.deparade.nl/programma/theater/